Buhar kazanı kireç temizleme, kazanın iç yüzeylerinde biriken kireç, tortu ve pas gibi maddelerin özel kimyasallar kullanılarak temizlenmesi işlemidir. Bu kimyasal temizlik, mekanik yöntemlerle ulaşılamayan alanlara nüfuz ederek etkili bir temizlik sağlar. Bu işlem, kazanların performansını artırmak, enerji tüketimini azaltmak ve kazan ömrünü uzatmak için oldukça önemlidir.

Buhar Kazanında Kireç Nasıl Oluşur ?

Bir kaba su koyup tamamını buharlaştırdığınızda, suyun içindeki kalsiyum, magnezyum, silisyum gibi mineraller kabın dibinde birikerek sert bir tabaka oluşturur. Buhar kazanları da aynı prensipte çalışır; su kalitesinin düşük olduğu işletmelerde, bu mineraller kazanın ısı transfer yüzeylerine yapışarak kireçlenmeye yol açar. Bu kireç tabakası, kazanın ısı iletimini engeller, enerji tüketimini artırır ve kazanın verimliliğini düşürerek güvenliğini tehlikeye atar.

Buhar Kazanında Kireç Oluşumu ve Zararları

1. Kireç Tabakasının Isı Transferine Etkisi: Kireç tabakası, iyi bir yalıtım malzemesi gibi davranarak ısı transferine direnç oluşturur. Bu durumda, brülörden elde edilen ısı, suya yeterince aktarılamaz ve kullanılmayan ısı, baca yoluyla dışarı atılır. Bu süreç, baca gazı sıcaklıklarının artmasına, enerji kaybına ve maliyetlerin yükselmesine yol açar. Örneğin, 0,8 mm kalınlığındaki kireç tabakası %4, 1,6 mm kalınlığındaki kireç tabakası %8, 3,2 mm kalınlığındaki kireç tabakası ise %12 oranında parasal kayba neden olmaktadır.
2. Kireç ve Gazların Etkileşimi: Suyun içerisinde çözünmüş halde bulunan oksijen ve karbondioksit gibi gazlar, yüksek sıcaklıkta sudan ayrışarak ısı transfer yüzeylerinde biriken kireç tabakasının içine hapsolur. Bu tabakada kalan oksijen, sürekli demirle temas eder ve zamanla demir oksit (pas) oluşumuna yol açar. Bu durum, özellikle kazan borularında oksijen korozyonuna bağlı olarak delinmelere neden olur.
3. Kireç Tabakasının Dengesiz Dağılımı: Kireç tabakası, kazan yüzeylerinde homojen bir şekilde dağılmaz; bazı bölgelerde kalınlık 1 mm iken başka yerlerde 10 mm’ye kadar çıkabilir. Bu dengesiz dağılım, kazanın farklı bölgelerinde farklı ısı transfer katsayıları ve ısıl gerilmeler oluşturur. Bu da kazanın metal yüzeylerinde daha hızlı yorulmaya, demirin özelliklerini hızla yitirmesine ve sonuç olarak kazan ömrünün kısalmasına neden olur.

Buhar Kazanı Kimyasal Temizlik İşlemi Nasıl Yapılır?

Kazanlarda zamanla oluşan kireç, tortu ve diğer birikintiler, verimliliği düşürerek enerji kaybına ve çeşitli arızalara neden olabilir. Bu birikintilerin giderilmesi için kimyasal temizlik işlemi uygulanır.Bu işlem, uzman ekipler tarafından dikkatlice uygulanmalı ve belirli kriterlere uyulmalıdır.

1. Hazırlık Aşaması:
   • İlk olarak kazan üzerindeki ana buhar vanası ve buhar dağıtım kolektör vanaları kapatılır. Temizlik işlemi sırasında gözlem yapabilmek için menhol kapağı açık tutulur.
   • Kazan içerisindeki birikinti kalınlığı ölçülür ve kazanın su hacmi hesaplanarak kullanılacak kimyasal miktarı belirlenir. Bu aşama, doğru kimyasal miktarı için kritiktir.
2. Kimyasal Uygulama:
   • Kazan üzerinde uygun bir bağlantı sökülerek metal koruyucu inhibitör içeren asit çözeltisi kazana basılır. Bu kimyasallar, kazan yüzeylerinde biriken kireç ve pası çözmek için özel olarak formüle edilmiştir.
   • Kimyasalın kireçle reaksiyona girmesi için kazan yaklaşık 60-70°C sıcaklığına kadar ısıtılır. Isınan suyun hareketi, çözünmüş kalsiyumun dağılmasına yardımcı olur ve kireç ile asidin sürekli temas halinde kalmasını sağlar.
3. Sıcaklık ve pH Kontrolü:
   • Kazanın sıcaklığı 60-70°C aralığında tutulur ve bu aralıkta kalması için kazan ara sıra çalıştırılır. Her 30 dakikada bir kazan suyunun pH değeri kontrol edilir ve pH’ın 1-2 seviyelerinde kalması sağlanır.
   • Eğer pH değeri yükselirse, kimyasal ilave edilerek pH değeri tekrar 1-2 seviyesine düşürülür. Bu kontrol, kimyasalın etkin bir şekilde çalışmasını sağlamak için gereklidir.
4. Reaksiyon Süresi:
   • İşlem, kireç oluşumuna bağlı olarak 120 dakika veya daha uzun sürebilir. pH değeri 1-2 arasında sabitlenene kadar işlem devam eder. Bu seviyelere ulaşıldığında kimyasal temizlik işlemi sonlandırılır.
5. Durulama:
   • Temizlik işlemi tamamlandıktan sonra kazan, taze su ile iyice durulanır. Bu adım, kazanda kalan kimyasal kalıntıların tamamen temizlenmesini sağlar.

Nötralizasyon İşlemi: Kimyasal Temziliğin Son Aşaması

Kimyasal temizlik işleminin ardından, kazanın iç yüzeylerinde kalan asit kalıntılarını ve kimyasalları nötralize etmek için nötralizasyon işlemi uygulanır. Bu işlem, kazanın iç yüzeylerini korumak  için gereklidir.

1. Bazik Kimyasal Uygulama:
   • Temizlik işlemi tamamlandıktan sonra, kazana baz karakterli bir kimyasal eklenir. Bu kimyasal, kazan içindeki asit kalıntılarını nötralize etmek için kullanılır.
   • Kimyasalın tüm yüzeylere temas etmesi için kazan tamamen su ile doldurulur. Bu su, nötralizasyon kimyasalının kazan iç yüzeylerinde yayılmasını sağlar.
2. Isıtma:
   • Kazan 60°C – 70°C sıcaklığına kadar ısıtılır. Isıtma işlemi, kimyasalın daha etkili çalışmasına ve asit kalıntılarını nötralize etmesine yardımcı olur.
3. Tahliye ve pH Kontrolü:
   • Isıtma işlemi tamamlandıktan sonra, nötralizasyon kimyasalı kazandan tahliye edilir. Ardından, kazanın içerisindeki suyun pH değeri ölçülür.
   • pH değeri 7-9 aralığında olana kadar kazan taze su ile durulanır. Bu adım, kazanın tamamen nötralize edilmesini ve tüm kimyasal kalıntılardan arındırılmasını sağlar.